Oorsprong van producten
Weet jij wat er nodig is voordat een product in huis is?
Vies, heet, koud, tochtig, onregelmatig, fysiek en mentaal zwaar. Dat was de bonus bij het werk dat manlief deed. 36 jaar lang met regelmatige onregelmaat verdiende hij ons brood in de staalfabriek in IJmuiden. Ik kreeg een herinnering via het gezichtsboek dat op het wereld wijde web staat van een familiedag aldaar. We zijn er als gezin en ook met anderen regelmatig gaan kijken en ervaren.
Elke keer lag het accent op een ander onderdeel afhankelijk van de leeftijd en interesse van de groep. Wat altijd ter sprake kwam was hoe vies het daar was en hoeveel er nodig is, voordat een product gemaakt is. Dat de oorsprong van een product in nagenoeg ieder westers huishouden daar ligt. 90% van het staal voor duracell batterijen wordt daar gemaakt. Als je dat konijntje in de tv reclame ziet waggelen en trommelen, weet je waar de batterijhuls vandaan komt.
Oorsprong
Hoe mooi is dat. Weten waar de oorsprong van je voedsel, kleding of fiets ligt? Zou je andere keuzes maken als je hebt gezien hoe mandarijnpartjes in een blikje komt, je een kledingfabriek in Azië binnenloopt of een zelf eens in de mijnen kijkt waar je autoaccu vandaan komt? Zou je nog steeds vlees eten als je het gegil van een koe in een abattoir hebt gehoord? Wil je wel de lusten en niet de lasten?
Er zijn veel protesten tegen allerlei fabrieken en industrieën. Ze zijn smerig, stinken, zijn mens-en dieronvriendelijke, lozen vuil water op rivieren, maken herrie en de lucht om hen heen vervuilt je longen. Als een fabriek hier sluit, is het product dat ze maken niet weg. Het product wordt mogelijk ergens anders op de wereld gemaakt waar de eisen aan mens en milieu nog minder streng zijn. Waar veiligheid in het geding is en het recht van winst meer voorrang heeft. Dat we met z’n allen dat ‘recht’ betalen is ondergesneeuwd in de wens voor het product.
Winst
Als je dan toch wilt protesteren tegen een industrie, wees actief voor veiligheid, voor het milieu, gezondheid en tegen overdadige beloning. Elk bedrijf moet winst maken om te kunnen investeren en verbeteringen aan te brengen. Winst maken ten kosten van de omgeving en om de aandeelhouders ruim te belonen is geen verbetering voor bedrijf noch de omgeving.
In augustus 2024 verscheen een interview van Arjen van Veelen bij de Correspondent over de Chemours fabriek in Sliedrecht. Een jarenlang vredelievend protest waarin gezondheid op nummer één staat in plaats van de economie. De protesterenden zijn het voorbeeld van realiteit: die chemiefabriek is nodig voor veel van onze dagelijkse producten, echter wél inclusief het opruimen van de troep die daarbij komt kijken.
Verder kijken
In mijn optiek heeft protesteren zin als er verder gekeken wordt dan alleen de productie. Wat is het product, waar wordt het voor gebruikt, waar gebruik ik het voor, heb ik het nodig en hoe zou ik het gebruik kunnen verminderen?
Ook ik sluit soms mijn ogen. Wetende dat het accusysteem ook vuile handen heeft of dat de pinda’s die ik koop in een niet herbruikbaar zakje zitten. Ook ik gebruik batterijen, plastic producten en niet biologische katoen. Dit stuk is op een computer geschreven bestaande uit tientallen onderdelen.
Het sluiten van mijn ogen brengt slaap en eventjes rust. Even geen verantwoording. Even niet denken aan de ander die ik verder niet ken. Even afschuiven op de generaties na mij. Wat kan ik in mijn eentje tenslotte bereiken? En toch, afschuiven, is dat wat ik wil? Kan ik dat met mijn geweten verenigen? Ik kan wél wat doen….
Wat ik wel kan doen is wakker blijven en me verdiepen in de herkomst van de producten die ik koop. Er zijn documentaires, boeken, (luister)verhalen, trainingen en bedrijfsbezoeken om meer inzicht in producten te krijgen. Er zijn tientallen tips om theorie in praktijk te brengen.
Manlief leidde menig groep door de oxystaalfabriek. Zo ook een gezin met zes volwassenen. Allen werkend in de dienstensector waarbij je alleen vieze handen kreeg als je toetsenbord niet schoon was gemaakt. ‘Het wordt tijd dat jullie zien waar het echte werk gebeurd’, aldus de vader die zelf aan de universiteit lesgaf maar opgegroeide in een wereld van ambachten en vuile handen.
Het wordt tijd dat we niet klakkeloos op de bestelknop klikken en onszelf afvragen of dat wat we kopen ons echt gelukkiger maakt als we de hele productielijn bekijken. Er is altijd iets wat we kunnen doen. Bedenk maar zo: ‘als ik iets verander in mijn (koop)gedrag, verander ik iets in de geschiedenis’. Een beter begin begint bij mezelf. Ook in bewustwording en de acties die ik er aan verbindt.
Nu nog bedenken welke actie mijn volgende wordt. Wat zou jij doen om de geschiedenis een koerswijziging te geven?
Op jouw koerswijziging!
Michaëla Wierdsma
reflector| spreker | auteur | coach
Foto: door Luca Cavallin on Unsplash
NB: dat ik bovenstaande inmiddels hardop uitspreek en aan het net durf toe te vertrouwen is mede dankzij mijn opa. In het artikel ‘Vrijmoedig Leven – de uitdaging van eerlijk, oprecht en rechtvaardig leven’ licht ik het toe.
